Volksvertegenwoordiger
Het is een veelgebruikte, maar niet helder gedefinieerde term, populisme. Over wanneer iets of iemand populistisch is (en hoe erg dat dan is), bestaan geen universele criteria. Omdat ik laatst zelf ook van populisme werd ‘beschuldigd’, ben ik er wat meer over gaan nadenken.
SPQR, zie je in verschillende Romeinse inscripties terug: Senatus Populusque Romanus, de Romeinse Senaat en het Romeinse volk. ‘Populus’ betekent volk en in onze taal zie je dat o.a. terug in populistisch. Je zou dus kunnen beredeneren dat populisme een stijl van leidinggeven aan een land is, waarbij terdege rekening wordt gehouden met het volk. Right, dat beeld hebben de Romeinen lang willen volhouden, ook nog toen er van enige democratische betrokkenheid van datzelfde volk allang geen sprake meer was.
Populus herken je ook in de term ‘gepeupel’. En dan ben je direct bij een negatievere associatie bij populisme: het uiten van teksten waarvan je weet dat die inspelen op de onderbuikgevoelens bij bepaalde, vaak minder geletterde, delen van de maatschappij, alleen om er zelf beter van te worden. In deze definitie is populisme een vorm van politiek waarbij je niet zozeer op je eigen kompas vaart, maar constant de sentimenten van ‘het volk’ volgt en daar je betogen en keuzes op afstemt, puur om stemmen te winnen.
Landelijk is de kwalificatie zowel op de SP als op de PVV toegepast, maar naar mijn gevoel wordt nu toch vooral Wilders als de belichaming van populistische politiek gezien. Of hij dat zelf erg vindt, of misschien ook wel als een geuzennaam betitelt, weet ik eigenlijk niet. Zelf moet ik niets van zijn manier van politiek bedrijven hebben, maar dat is bekend.
Ik weet wel dat vanuit de lokale politiek de term ‘populisme’ alleen negatief gebezigd wordt. Ik heb ‘em wel eens gehoord als het over de Stadspartij ging (zelfde kritiek als op “u vraagt, wij draaien”). De VVD heeft ’em al een paar keer te horen gekregen en laatst was ik zelf ook aan de beurt. Mijn uitspraak over de Stadse financien “het is 1 minuut voor artikel 12” werd door wethouder Dekker als populistisch ge(dis-)kwalificeerd.
Waarom? Omdat die uitspraak weliswaar ”lekker bekt”, maar tegelijkertijd zo ver van de realiteit af zou staan dat die wel ingegeven moet zijn door de wens om mee te liften op de negatieve sentimenten die onder burgers op dit punt leven. Gek, ik vond juist haar uitspraken op Twitter over het Boerkaverbod, en nog sterker Bruin I (het huidige kabinet koppelen aan een term uit WO II) populistisch. Dat is dan volgens de definitie dat het populistisch is als je iets of iemand weg probeert te zetten door een link te leggen met iets waar we allemaal tegen zijn, waar we last van hebben gehad of waar we vanuit de meer of minder recente historie een negatief gevoel bij hebben.
Genoeg gejijbakt, zand erover, want dit verhaal neemt een andere wending. In de laatste cie. Beheer & Verkeer zat ik weer eens op de populistische tour. Ik vroeg nl. of we geen onafhankelijk oordeel konden krijgen over de vraag in hoeverre de tram nu, ten opzichte van de bus, een oplossing is voor de aankomende vervoersproblemen. In de schriftelijke discussie tussen het college en Arthur Kamminga bleven partijen verdeeld over de feiten, met een continu welles-nietes tot gevolg.
Eerst wou wethouder Dekker hier niet aan en verdedigde ze die opstelling fel, maar na afloop van de commissievergadering wilde ze het toch. Ik weet niet precies wat de doorslag heeft gegeven, maar ben blij dat de wethouder deze ‘omslag wilde maken. Want ook nu was mijn inbreng als populistisch te beschouwen, omdat ik de gevoelens die in de Stad leven als reden gaf voor nader onderzoek. Ik vond en vind de kans om kou uit de lucht te halen bij een indringend project als de Regiotram belangrijk genoeg om alleen al daarom een onafhankelijk onderzoek in te bouwen.
Eind goed, al goed? Nou, inhoudelijk moeten we nog zien waar we uitkomen, zowel bij de financien als bij de tram, maar ik vind de omslag van onze tramwethouder een stap in de goede richting. Moet je dan altijd toegeven aan dit soort sentimenten? Moet je dan altijd mee-veren met vaak ongefundeerde of gemakkelijke kritiek? Moet je je dan alles maar laten aanleunen en voor elk wissewasje weer een onderzoek starten? Nee, natuurlijk niet, en soms moet je als politieke stroming een veelvoorkomende opinie vanuit de stad trotseren; met elkaar in discussie gaan, kan ook eindigen in ruggengraat tonen.
Maar dat je soms moet toegeven is wat mij betreft een gegeven. De grote kunst voor volksvertegenwoordigers is aan te voelen waar je in die zin ’populistisch’ kunt en soms moet zijn en waar niet. En dan lijkt me zo’n onafhankelijk onderzoek niet het einde van de wereld.
7 reacties april 4th, 2012